Alzheimer'la ilgili ilk kez bulaş kanıtı bulundu

Kaynak: MEDİMAGAZİN
 

Araştırmalar, Alzheimer'ın nadir görülen tıbbi kazalar yoluyla insandan insana geçebileceğini ortaya koysa da uzmanlar, hastalığın günlük faaliyetler veya rutin bakım yoluyla insanlar arasında geçebileceğine dair bir kanıt bulunmadığını vurguluyor.

Araştırmacılar, ölen donörlerin hipofiz bezlerinden insan büyüme hormonu alan bir avuç insanın erken başlangıçlı Alzheimer'a yakalandığını, bunun sebebinin de muhtemelen kullanılan hormonların beyinlerinde hastalığı tohumlayan proteinlerle kirlenmiş olması olduğunu söylüyor.

"Bir an için bile Alzheimer hastalığına yakalanabileceğinizi düşünmüyoruz. Bu hastalık viral ya da bakteriyel enfeksiyonlar gibi bulaşıcı değildir," diyor araştırmanın eş yazarı ve MRC Prion Birimi direktörü Prof John Collinge.

"Bu durum yalnızca insanlara yanlışlıkla insan dokusu ya da bu tohumları içeren insan dokusu özleri aşılandığında ortaya çıkmaktadır ki bu da çok şükür ki çok nadir ve alışılmadık bir durumdur."

Ekip, yeni çalışmanın Alzheimer'ın prion hastalıklarıyla benzerlikler taşıdığı fikrine ağırlık kazandırdığını, buna ilgili proteinlerin beyne yayılma mekanizmasının da dahil olduğunu söylüyor.

Beyin veya sinir dokusu yoluyla bulaşabilir

Creutzfeldt-Jakob hastalığı (CJD), kuru ve BSE'yi içeren prion hastalıkları, beyinde yayılan bulaşıcı, yanlış katlanan proteinlerden kaynaklanır. Bu hastalıklar tipik olarak kendiliğinden ortaya çıkar, ancak daha nadir olarak genetik bir mutasyondan kaynaklanabilir veya enfekte beyin veya sinir dokusu yoluyla bulaşabilir.

Nature Medicine dergisinde yazan Collinge ve meslektaşları, 1959 ve 1985 yılları arasında İngiltere'de en az 1.848 hastaya kadavraların hipofiz bezlerinden elde edilen insan büyüme hormonunun nasıl verildiğini bildiriyor.

Ancak, CJD'ye neden olan proteinlerle kontamine olmuş hormon örnekleri nedeniyle bazı hastaların daha sonra CJD'den öldüğünün ortaya çıkmasının ardından 1985 yılında bu uygulama yasaklanmıştır.

Alzheimer kriterlerini karşılayan biyobelirteçler bulundu

İngiltere'de bu tür 80 vakadan bazılarının öldüklerinde beyinlerinde amiloid-beta adı verilen ve Alzheimer hastalığının ayırt edici özelliği olan bir protein olduğu da tespit edildi. Bu kişilerin Alzheimer semptomları geliştirip geliştirmeyecekleri belirsiz olsa da, diğer araştırmalar bazı hormon partilerinde amiloid-beta bulunduğunu ve bunların farelere uygulandığında Alzheimer benzeri hastalığı tetiklediğini gösterdi.

Araştırmacılar, 2017 ve 2022 yılları arasında Ulusal Prion Kliniğine sevk edilen sekiz kişinin tümünden elde edilen bulguları rapor ettiler.

Hepsi kadavralardan insan büyüme hormonu almış ancak CJD hastası olmamıştı. Beşinde Alzheimer hastalığı için klinik kriterleri karşılayan demans semptomları vardı ve 38 yaş gibi genç bir yaşta başlamıştı. Bu hastaların üçünde tanı ile uyumlu beyin taramaları, ikisinde ise Alzheimer kriterlerini karşılayan biyobelirteçler vardı.

Diğer üç hastadan birinde hafif bilişsel bozukluk vardı, birinde kendi bildirdiği bilişsel zorluklar vardı ve birinde böyle bir belirti yoktu; ilkinde Alzheimer ile uyumlu postmortem sonuçlar görüldü ve ikincisi hastalık için biyobelirteç kriterlerini karşıladı.

Beş hastanın DNA verileri vardı, ancak yalnızca birinde geç başlangıçlı Alzheimer için genetik bir risk faktörü görüldü ve hiçbirinde erken başlangıçlı Alzheimer'a neden olduğu bilinen genetik varyantlar yoktu.

Farklı "türlerinden" kaynaklanıyor

Araştırmacılar, hastaların ya kendiliğinden ortaya çıkan ya da genetik riskle bağlantılı olan Alzheimer hastalığı için tipik olanlardan farklı bazı semptomlar gösterdiğini ekleyerek, bunun ya hastalıklarının farklı bir kökene sahip olmasından ya da amiloid-beta'nın farklı "türlerinden"  kaynaklanabileceğini öne sürüyor.

Sonuçların, Alzheimer'ın kontamine hipofiz hormonu ile tedavinin bir sonucu olarak ortaya çıkabileceğine dair kanıt sunduğunu söylüyorlar.